Grafik Saati Yazarlarından

Figen Füsun Pehlivan yazdı

Salvador Dali Bize Ne Anlatıyor?

Dali ve ölümsüz aşkı; İlker Berk'in yazısı

Dali resimleri

Resim yapmaya ilk başladığım yıllarda, belki de "bakın ben resim yapıyorum, beni fark edin" dediğim zamanlarda 14 yaşındaydım.

Salvador Dali’nin resimlerini kocaman Ansiklopedilerden incelemiş ve  büyülenmiştim. Fakat bir kusuru vardı bu resimlerin 'KUSURSUZLUK'.

Dali'nin resimlerinin en büyük kusuru buydu işte, fazla mükemmeliyetçiydi.  Sanki o resimler şunu diyordu:

...Ve bana Dali'nin söyle dediğini duyar gibi olurdum.

Onun resimlerdeki objeler çok itinalı çizilmişti ve bu o dönemimde beni rahatsız etmişti. ama elbette hepsi o kadar değil...

(+) Bir süre sonra onun “Ben deha mıyım?” ve “evet, son deha benim” sözlerini duymuş ve Dali'ye daha da çok kızmıştım... Onun için hem "bu adam da ne kadar da megalomanmış" diyor bi yandan da acayip seviyordum. Çünkü onun resimlerine baktığımda düşünüyor ve sevgi hissediyordum.

Dünya Resim Sanatından bir Dali Geçti

Salvadar Dali, yatağının yanından eksik etmediği tuali, sürekli bir şeyler yaratma arzusu, çalışma azmi ve disipliniyle dünya çapında bir ressamdır.

Nasıl bir hayat yaşadığı ve Mizacı hep merak edilmiştir.

1929'da Eluard ve karısı Gala, Magritte’ler ve tacir Goemans ile Cadaques’e Dali’yi görmeye giderler. Ertesi sabah kumsalda gezintiye çıkan Dali ve Gala birbirinden hoslanır ve Cadagues'den ayrılırlar, bir süre sonra kocası Eluard'dan boşanan Gala Dali'yle evlenir. (***)

Gala Dali’nin bir çok resmine de esin kaynağı olmuştur.

Dali “Aşkta, sapıklık ve ayıp denen her şeye özel bir değer veririm, bana göre her ikisi de düşüncenin ve eylemin en devrimsel şeklidir.

Aşk, bir insanın yaşamındaki biricik değerli davranıştır.” demiş ve bu sözleriyle benim de kalbimi
kazanmıştır.

Onun benim de kalbimi kazandığını söylüyorum. Çünkü kışkırtıcı ve yapmacıklı idi, muhteşem bir konuşmacıydı ve sözleriyle insanı kışkırtıyordu.

Ben bu tip sanatçıları hem çok severim hem de çok kızarım, İkisini bir arada, pozitivize etmek gerekirse her resim düşkünü insanın Dali’nin çalımlarını yermesi ve daha iyisini üretme çabasında olması gerektiği çıkarımını yapabilirim. 

Dali’nin en çok çalıştığı konu, sürrealist objeler yaratmaktır. Dali’nin hayal dünyası,beklenenden daha fazla düşlere dalabilmekteydi. Bu sebeple gerçeküstücülük resimlerde tavana vurur ve sınır tanımaz. 'Duru gözlemler' ve 'bir turna kuşu tarafından ırzına geçilen piyano' isimli yapıtlarında da durum böyledir (1934).

Dali'nin kübist stilde yaptığı resimleri Barselona’da sergilendi. 1922’de Madrid’te San Fernando School of Fine Arts’ta eğitim görmeye başladı. Akademi yıllarında kendine has üslubuyla yeni bir oluşumun mimarı olabileceğini fark eden Dali'nin kendisine ve hayallerine olan inancı gitgide güçleniyordu. Hatta öyle ki bir gün  Dali, akademi bünyesinde kendisini sınava tabii tutabilecek yetenekte hiç kimsenin olmadığını söyledi ve anarşist tutumları neticesinde final sınavlarından kısa süre evvel okuldan atıldı.

Şair Federico Garcia Lorca (2) ve Film yapımcısı Luis Bunuel (3) ile iyi arkadaştı, ilk kez gittiği Paris’te Pablo Picasso ile tanıştı. Bütün bu sanatçı çevresindeki isimler mutlak onun Sanatını da etkilemiştir, tabi o da onları etkiledi.

Dali'nin Tartışmalı Politik Tavrı

 Bir Anarşist Olarak Dali

İspanyol iç savaşı sonrasındaki politik tavrı nedeniyle diğer sürrealist arkadaşlarınca küçük burjuvaya dönüşmekle suçlanan Salvador Dali tartışmalı görüşlerini (4)  şu cümlelerle ifade ediyordu;

Sürrealizm Yani Deliliğin Kıyısında Yapılan Tehlikeli Bir Gezinti

Stefan Zweig, Dali ile birlikte Sigmund Freud’u Londra’da ziyaret eder. Haziran 1938’de psikanalizin kuramcısı Freud’ un Dali için kullandığı sıfatlar son derece ilginç: “Fanatik-kalpten doğru bakan gözler, inkar edilemeyecek denli teknik yeterlilik gösteren fırça”.

"Delilerle aramdaki tek fark ,onların deli benimse deli olmayışımdır" diyor Salvador Dali.

Bu sözün üstüne ne denir Kant ‘ta”sanatçı, bilme yeteneğiyle özgürce oynar.” diyor. Bu özgürlüğünü sınır tanımadan kullanan büyük bir dehadır Dali , cesareti ve sanatı müthiştir.

Çektiği sıkıntılar,ailesi,yaşadıklarıyla ve hatalarıyla insandır. Bir dönem (Napolyon'un mağlubiyetini çizen Fransız ressam)  Jean Louis Ernest Meissonier gibi bir savaş ressamını beğenmesi, Katolik ,nasyonalist ve monarşist ideolojilerin içinde kendini kaybetmesi,bize sürrealizmin aslında deliliğin kıyısında yapılan tehlikeli bir gezinti olduğu söylemini hatırlatır, eh Dali’nin de bir dönem bu kıyıda tökezlediği olmuş.

Geçmişten Günümüze Akan Tatlı Bir Anı

Güneşli bir gün Harbiye’den Taksim’e yürüyoruz, ben sürekli sürrealist bir şair Cemal Süreya’nın şiirini okuyorum

"Şelaleye düşmüştür zeytunun dali,

celaliyim celalisin celali.”

Hadi diyorum arkadaşıma, Dali, dali bir nazariye yapalım,arkadaşım başlıyor.

ŞELALEYE DÜŞMÜŞTÜR ZEYTUNUN DALİ

NE GÜZEL RESSAMIMIZDIR

SALVADOR DALİ.

ZEYTİN DALLARININ ŞELALEYE DÜŞMEMESİ DİLEĞİYLE…

Belgin-Figen

Figen Füsun Pehlivan, Grafik Saati, İstanbul, 31/01/2008

hayata-dair.com

Salvador Dali resimleri

Notlar ve Faydalanılan Kaynaklar

(***): E.N; Editörün notu

(2):   Lorca (1898 - 1936); İspanya'nın Granada bölgesindeki Fuente Vaqueros kentinde doğan İspanyol şair Lorca, yüzyılının en büyük iki İspanyol şairinden biri olarak kabul edilir.

(3): Luis Bunuel (1900 - 1983) sinemada sürrealizmin yaratıcısıdır.

(4): Dali Birkaç İspanyol entelektüelle birlikte İspanyol Sivil Savaşı'ndan sonra başa geçen Francisco Franco'yu destekledi.

E.N (5):  Dali'nin monarşizm savunusu politik olarak çok eleştirilmiştir. Gerçekten de yarı tanrı mitolojik kahramanların bile, eksiksiz güçlerine karşın eksikli vasıflarının yarattığı kan, nefret, acı ve savaş dolu efsaneler herkesçe bilinir. Hal böyle iken sonsuz bir irade, aşk, adalet duygusu merhamet gibi vasıflara sahip ol(a)mayan  bir insanın eksikli olmasına karsın sınırsız güçlerle donatılması (gerçek yaşamda) düşünülemez bile. Bizce bu, bugünkü dünya şartlarının dışında, sonsuz adalet, barış ve sınırsız bolluk gibi kavramlarla bütünleştirilerek yapılabilecek felsefi bir tartışmanın konusu olabilir.

Ancak bu noktada Fazıl Say'ın aşağıda aktaracağımız görüşlerini de düşünerek gerçek yaşamda sözünü tekrar vurgulamakta fayda görüyoruz. Fazıl Say  bir konuşmasında; Müzisyenler ve yenilikçi ressamlar köşe yazarları ve romancılar gibi gerçek yaşam üzerinden düşünemezler. Köşe yazarları ve şair olmayan edebiyatçılar daha gerçek bir dünya üzerinden konuşurken bizler hayallerimizle konuşuruz. Bu yüzden de bizlere uçuk kaçık ya da bazen deli derler. Ama bu normaldir çünkü biz konuşurken, ulaşılması gerektiğini düşündüğümüz ütopik bir dünyadan gerçek gibi bahsederiz" demişti bu söz nedeniyle belki de yanlış anlamış olabiliriz diye düşünerek editör yorumunu burada bitiriyoruz.  Grafik Saati

(6):    http://www.biyografi.info/kisi/salvador-dali

(7): Jean Louis Ernest Meissonier
Fransız ressam. 1815 - 1891 tarihleri arasında yaşamıştır. yine bir Fransız ressam olan Leon Cogniet'nin öğrencisidr. daha ziyade tarihi ve askeri tablolar yapmıştır.

Napoleon Bonaparte'ı alpleri geçerken beyaz atı üzerinde gösteren tablosu ve malup buyuk ordunun rusya dönüşünü anlatan tabloları en meşhurlarıdır.

(8): Sürrealizm Sanat Ansiklopedisi- REMZİ KİTABEVİ

(9): Salvador Dali was born in Spain in 1904. Some of his more well known paintings are "The Persistence Of Memory" and "Dream Caused by the Flight of a Bumble bee around a Pomegranate a Second Before Awakening"

(10): http://www.adacartianu.com

         http://www.adacartianu.com/GalleryII.html

(11): Diego Rodriguez de Silva y Velázquez (6 Haziran 1599 – 26 Haziran 1660), İspanyol ressam. Kral IV. Felipe'nin sarayında baş ressam olarak çalışmıştır. Barok döneminin kendine özgü ressamlarındandır ve portreleriyle ünlenmiştir. İspanyol Kralı'na olan yakınlığı nedeniyle birçok soylunun ve saray yaşamının resimlerini yapmıştır. Resimlerinde ışık ve gölgeyi ustalıkla kullanmıştır.

"One day it will have to be officially admitted that what we have christened reality is an even greater illusion than the world of dreams."
-Salvador Dali